Sıradan Bir Adamın Hayali Gerçekleşiyor! Tutkulu Meşalesiyle Modern Olimpiyatlar Nasıl Ortaya Çıktı?

Antik Yunan tarihinin çok önemli bir parçası olmalarına rağmen, Roma imparatoru I. Theodosius, MS 393’te Hristiyanlığı yaymak ve imparatorluk sınırları içindeki pagan uygulamalarına son vermek için Olimpiyat oyunlarını yasakladı. Bu nedenle, Baron Pierre de Coubertin’in 19. yüzyılda insanları aktif bir yaşam sürmeye teşvik etme çabalarından bugün bildiğimiz Olimpiyat oyunlarına kadar, çağdaş Olimpiyat oyunlarının yeniden canlandığını görmek uzun bir yolculuk olacaktır.

19. yüzyıla gelindiğinde, Olimpiyat Oyunları uzun zamandır unutulmuş ve tarihin kadim bir parçasıydı. Pek çok insan, özellikle Fransa’da, fiziksel aktivitenin enerjiyi zihinsel gelişimden uzaklaştıracağına inanıyordu. Okulda bile, ülke çapındaki öğrencilere resmi beden eğitimi dersleri verilmedi. Bütün gün sınıflarda oturmak tercih edildi.

Bu Fransız yaşam tarzı Baron Pierre de Coubertin’i memnun etmedi. Doğuştan şanslı bir aristokrattı ve yüksek statüsü, arzuladığı aktif yaşam tarzına sahip olmasına izin verdi.

Pierre de Coubertin, çok daha spor odaklı olan İngiliz ve Amerikan eğitim sisteminden etkilenmiştir. Hem İngiltere’ye hem de Amerika Birleşik Devletleri’ne seyahat etti ve spor sevgisi kısa sürede aktivizme dönüştü. Pierre de Coubertin, ülkesindeki insanların tembelliğine kayıtsız kalamadı ve kendisi gibi aktif bir yaşam tarzına sahip olmasını yaymaya ve sevdirmeye çalıştı.

Bu harika fikirlerin başarıya ulaşması için eğitim sisteminin yeniden düzenlenmesi gerektiğini biliyordu. 1889’da Paris’te ilk Beden Eğitimi ve Bilim Yarışmaları Kongresi’ni düzenledi. Uluslararası ilgi spora yöneldi. Olimpiyat Oyunlarını canlandırma planı böylece uygulamaya kondu.

Beş yıl sonra, 23 Haziran 1894’te Pierre de Coubertin, ‘Olimpiyat Oyunları’ fikrini ortaya attı. 12 ülkeden 29 delegeden oluşan 2 bin kişilik bir meclisin önünde, uluslararası bir Olimpiyat Komitesi yönetiminde Olimpiyat Oyunlarını geri getirme fikrini ortaya attı. Genel çoğunluk bunu memnuniyetle karşıladı.

Oyunlara sadece yetişkinler katılabilirdi ve katılırlarsa kimse onlara tazminat ödemezdi. Oyunlar, sporcu göndermekle ilgilenen herhangi bir ulusun dahil olduğu ülkeler arası bir mesele olarak görülecek ve her dört yılda bir farklı bir ülke Olimpiyat Oyunlarına ev sahipliği yapacaktı.

Pierre de Coubertin, ilk modern yaz olimpiyat oyunlarına ev sahipliği yapacak şehir olarak Paris’i tavsiye ederken, komite Atina’yı seçti. Bu arada, 1900’de ikinci Yaz Olimpiyat Oyunlarına ev sahipliği yapmak üzere Paris seçildi. Fransa, 1924’te Chamonix’te ilk kış oyunlarına da ev sahipliği yaptı.

Olimpiyat Oyunları Yunanistan’ın eski geçmişinden doğduğu için, Pierre de Coubertin’in komitesinin ilk modern Olimpiyat Oyunlarına ev sahipliği yapması için Atina’yı seçmesi aslında uygun bir seçimdi. Olimpiyatlara 14 ülke katıldı ve onları temsilen iki yüzden fazla sporcu gönderildi. Bu ülkeler Avustralya, Avusturya, Bulgaristan, Şili, Danimarka, Fransa, Almanya, İngiltere, İrlanda, Yunanistan, Macaristan, İtalya, İsveç, İsviçre ve ABD idi.

Pierre de Coubertin, kadınların bu ‘seçkin’ spor etkinliklerine katılmasına karşı çıktı. Komitenin kuralları değiştirmesi ve kadınların uzun yıllar rekabet etmesine izin vermesi mümkün olmayacaktı.

Olimpiyat meşalesi, çağımızda uluslararası birliğin değerli sembollerinden biri haline geldi. Ancak ilk oyunlarda yoktu ve 1928 Amsterdam Olimpiyat Oyunlarına kadar hiçbirinde olmayacaktı.

Antik Olimpiyat oyunları sırasında insanlar ateş tanrıçası Hestia tapınağında kutsal bir ateş yakarlardı ve bu ateş Hera ve Zeus tapınakları gibi diğer tapınaklarda kutlanırdı. Bu meşale kültürü aslında oradan geliyor. Olimpiyat meşalesi, oyunların uzun tarihine bir selam niteliğindedir.

Olimpiyat meşalesi de iyi bilinen bir sembol olsa da, beş daire Oyunların uluslararası birliğinin gerçek bir sembolü olarak kabul edilir. Bu beş renk – mavi, sarı, siyah, yeşil ve kırmızı – dünyadaki her bayrağın rengini temsil eder. Birleştirici bir güce sahiptir. Aynı zamanda beş kıtanın birliğini ve dünyanın her yerinden sporcuların Olimpiyat oyunlarında buluşmasını temsil etmektedir.

Pierre de Coubertin, icat ettiği bir tasarıma dayanarak bu sembolü 1913 yılında halka tanıttı. Resmi olarak 1920’de Belçika’nın Antwerp kentinde ortaya çıktı ve o zamandan beri aktif olarak kullanılıyor. Tasarımı zaman içinde birkaç kez değişti.

Olimpiyat Oyunları, aktif bir yaşam tarzını teşvik etmenin yanı sıra uluslararası bağlantıları, diplomasiyi ve siyaseti de olumlu yönde etkiler. Ancak bu tarih her zaman bu kadar olumlu ve görkemli değildi. Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Hitler’in iktidara gelmesinden yıllar önce, 1931’de Almanya’yı ev sahibi ilan etti. 1936’da Olimpiyat oyunları, dünyaya Almanya’nın barışçıl olduğunu göstermek için tasarlanmış büyük bir propaganda etkinliğiydi. Ne yazık ki, tarafsız bir faaliyet olmaktan çıktı.

İkinci Dünya Savaşı’nın ardından, birçok asker ciddi yaralanmalardan sonra cepheden döndü. O zamanlar bir Alman doktor olan Ludwig Guttmann, engelli sporcularla rekabet etmekle ilgileniyordu. Guttmann, 1939’da Nazi Almanya’sından kaçtı ve İngiltere’ye yerleşti. 1948’de, sadece tekerlekli sandalye sporcuları için olmasına rağmen, İngiltere’de bir engelli olimpiyat etkinliği düzenlemeyi başardı. 1960’larda Uluslararası Engelliler Spor Organizasyonu kuruldu.

İsveç, 1976 yılında ilk Dünya Paralimpik Oyunlarına ev sahipliği yapmıştır. 1989 yılında Almanya’nın Düsseldorf kentinde Uluslararası Paralimpik Komitesi’nin kurulmasından sonra bu oyunlar günümüzde de devam etmektedir.

Tarih boyunca ülkeler olimpiyat oyunlarına ev sahipliği yapmaktan her zaman gurur duymuştur. Bu etkinlikler, kaykaydan at gösterilerine, buz hokeyinden koşuya kadar bugün akla gelebilecek her şeyi içeriyor. Yaptıkları sporlarda bile inanılmaz bir çeşitlilik var.

Ancak günümüzde ülkeler olimpiyat oyunlarına ev sahipliği yapmaktan çekinmektedir. Ev sahibi ülkenin kültürlerini ve doğal görüntülerini en iyi şekilde sergilemekle birlikte aynı zamanda konuta sahip olmak için büyük bütçeler ayrılması gerekmektedir. Oyun hazırlıkları, altyapılar ve genel ihtiyaçlar için milyarlarca dolar harcanıyor. Olimpiyat Oyunları biter bitmez kurdukları altyapı ellerinde kalıyor ve yıllarca bakımı daha değerli oluyor.

2004’te 11 ülke olimpiyatlara ev sahipliği yapma hakkını kazanmak için mücadele etti ve 2008’de 10 şehir aynı şeyi yaptı. 2022 Olimpiyat oyunlarına ev sahipliği yapma ihalesi sırasında en az 5 potansiyel ev sahibi, kamuoyunun olumsuz görüşü nedeniyle başvurularını geri çekmek zorunda kaldı. Aynı durum Los Angeles’ın Paris, Fransa ve ABD’ye karşı kazandığı, ev sahipliği yapmayı teklif ettiği 2024 maçları için de geçerliydi.

Peki gelecekteki olimpiyat oyunlarına ne olacak? Muhtemelen, bazılarının teorize ettiği gibi, sadece birkaç şehirden her dört yılda bir dönüşümlü olarak etkinliklere ev sahipliği yapması istenecek. Bu bahis hakkında ne düşünüyorsunuz?